Οι βασικές αρνητικές συνέπειες των πυρηνικών ή ραδιολογικών ατυχημάτων είναι οι ακόλουθες:
- Επιπτώσεις στην υγεία: ντετερμινιστικές και στοχαστικές επιπτώσεις
- Ψυχολογικές επιπτώσεις
- Περιβαλλοντικές επιπτώσεις
- Κοινωνικές και Οικονομικές επιπτώσεις
Επιπτώσεις στην υγεία.
Βασικά υπάρχουν δύο είδη φυσικών επιπτώσεων στην υγεία, οι οποίες συνδέονται με την έκθεση στην ραδιενέργεια.
- Ντετερμινιστικές επιπτώσεις
Οι ντετερμινιστικές επιπτώσεις εμφανίζονται σχετικά νωρίς μετά από έκθεση σε οξεία δόση, η οποία είναι υψηλή, μία μόνο δόση ακτινοβολίας, ή μια σειρά από δόσεις, για μικρό χρονικό διάστημα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, μια μεγάλη οξεία έκθεση στην ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει τόσο άμεσες όσο και αργοπορημένες επιπτώσεις. Για τους ανθρώπους και άλλα θηλαστικά, η οξεία έκθεση, αν είναι αρκετά υψηλή, μπορεί να προκαλέσει ασθένεια από την οξεία ακτινοβολία (ARS), αποτελούμενη από γαστρεντερικές διαταραχές, βακτηριδιακή μόλυνση, αιμορραγία, αναιμία και άλλα. Οι άμεσες επιπτώσεις συμβαίνουν αρκετά σύντομα (μέσα σε λίγες μέρες ή εβδομάδες) μετά από έκθεση σε υψηλή δόση και σε μεγάλο βαθμό. Βασικά, η ζημιά του ιστού από την ραδιενέργεια είναι τόσο εκτεταμένη, που το σώμα δεν έχει χρόνο να αναπλάσει νέο ιστό, και έτσι το αποτέλεσμα είναι εμφανές με πολλά χαρακτηριστικά εγκαύματος, συνήθως σε μεγαλύτερο βάθος και διάρκεια. Οι ντετερμινιστικές επιπτώσεις συχνά εμφανίζονται πάνω στο σώμα σε συνάρτηση με τον τρόπο της έκθεσης στην ακτινοβολία και το επίπεδο διείσδυσης της ακτινοβολίας στο σώμα. Εξαιρετικά υψηλά επίπεδα έκθεσης στην οξεία ακτινοβολία μπορούν να επιφέρουν το θάνατο μέσα σε λίγες ώρες, μέρες ή εβδομάδες. Αργοπορημένες βιολογικά επιπτώσεις μπορεί να συμπεριλάβουν καταρράκτη, προσωρινή στειρότητα, καρκίνο και γενετικές επιπτώσεις.
- Στοχαστικές επιπτώσεις
Ο δεύτερος τύπος επιπτώσεων στην υγεία, που μπορούν να προκληθούν από ραδιενέργεια ονομάζονται στοχαστικές επιπτώσεις, όπως ο καρκίνος ή οι κληρονομικές επιπτώσεις. Το είδος αυτό των επιπτώσεων χαρακτηρίζεται από την καθυστερημένη εμφάνισή τους μετά την έκθεση (μερικά χρόνια ή και δεκαετίες), και ότι η εμφάνισή τους δεν είναι βέβαιη. Η ραδιενέργεια μπορεί να προκαλέσει ζημιά στα κύτταρα του σώματος, η οποία δεν είναι εμφανής αλλά αλλάζει τη λειτουργία τους. Οι αλλαγές αυτές ίσως να εκδηλωθούν σε μεταγενέστερη ημερομηνία, όπως για παράδειγμα ο καρκίνος. Σημειώστε ότι χρησιμοποιούμε την λέξη «ίσως» διότι δεν είναι βέβαιο. Για τις στοχαστικές επιπτώσεις γνωρίσουμε ότι η πιθανότητα εμφάνισής τους αυξάνει ανάλογα με τη δόση της ραδιενέργειας. Έτσι, σε χαμηλές δόσεις υπάρχει μικρή πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου – ενώ σε μεγάλες δόσεις υπάρχει μεγάλη πιθανότητα. Ωστόσο, φαίνεται πως δεν υπάρχει «ασφαλής» δόση, ή κατώτατη δόση, κάτω από την οποία δεν αναπτύσσεται καρκίνος. Επίσης, φαίνεται ότι η ανάπτυξη καρκίνου εξαρτάται από τη συσσωρευμένη δόση και όχι από το ποσοστό της δόσης (τουλάχιστον μέχρι ένα σημείο).
Αλλά τα πυρηνικά και ραδιολογικά ατυχήματα έχουν επίσης και άλλες συνέπειες εκτός τις άμεσες σωματικές επιπτώσεις στους ανθρώπους. Το πυρηνικό και ραδιολογικό ατύχημα έχει και συνέπειες στην ψυχολογική υγεία των ανθρώπων, είτε έχει ως αποτέλεσμα την έκθεσή τους σε ραδιενέργεια είτε όχι. Ορισμένα προστατευτικά μέτρα, που λήφθηκαν μετά το ατύχημα του Τσέρνομπιλ για τη μείωση των ραδιολογικών επιπτώσεων στην υγεία των ανθρώπων, όπως η μετοίκιση και η επανεγκατάσταση, προκάλεσαν περισσότερο κακό παρά καλό λόγω των ψυχολογικών επιπτώσεων του στρες και του άγχους.
Περιβαλλοντικές επιπτώσεις
Όταν μολυνθεί το νερό, η γη ή αέρας με ραδιενεργά υλικά, υπάρχει και η ανησυχία για τις περιβαλλοντολογικές επιπτώσεις. Κανονικά η ακτινοβολία δεν επηρεάζει το οικοσύστημα εκτός εάν τα επίπεδα είναι πολύ υψηλά, αν και μπορεί να καταστρέψει κάποια φυτά και ζώα. Μεγαλύτερο πρόβλημα αποτελούν τα αντίμετρα για το περιβάλλον – αντίμετρα, που λαμβάνονται για την προστασία του ανθρώπου. Επιπλέον, όταν μολυνθεί το περιβάλλον με ραδιενεργά υλικά, ανεξαρτήτως των επιπέδων, υπάρχει κίνδυνος για τον πληθυσμό, που συνεχίζει να διαβιώνει εκεί. Τέλος, περιβαλλοντικές διαδικασίες, όπως ο άνεμος και οι ποταμοί μπορούν να μεταφέρουν ραδιενεργά υλικά από το ένα μέρος στο άλλο, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο.
Κοινωνικές και Οικονομικές επιπτώσεις
Τυχόν αντίμετρα, που λαμβάνονται για την αντιμετώπιση των συνεπειών στην υγεία και το περιβάλλον, θα έχουν συνδεδεμένο κόστος, είτε πρόκειται για το ίδιο το κόστος των αντιμέτρων είτε το εισόδημα, που θα χαθεί από άλλοτε παραγωγικές περιοχές. Εάν στις επιπτώσεις στην υγεία προσθέσουμε τις οικονομικές επιπτώσεις καθώς και τις κοινωνικές επιπτώσεις, που σχετίζονται με το ατύχημα και τυχόν αντίμετρα, που χρησιμοποιήθηκαν, είναι σαφές ότι οι επιπτώσεις συχνά είναι πολύ περισσότερες από τις άμεσες επιπτώσεις στην υγεία.