2. Τι είδη χιονοστιβάδας υπάρχουν;

Οι χιονοστιβάδες ταξινομούνται αναλόγως των μορφολογικών τους χαρακτηριστικών, την καταστροφικότητά τους ή την μάζα του χιονιού, που μεταφέρουν.

Εδώ παρουσιάζουμε τις χιονοστιβάδες με τις γενικές ιδιότητές τους:

  • Χιονοστιβάδες πλάκας χιονιού
  • Xαλαρές χιονοστιβάδες και
  • Υγρές χιονοστιβάδες
  • Ξηρές και θρυμματισμένες χιονοστιβάδες

ΧΙΟΝΟΣΤΙΒΑΔΕΣ ΠΛΑΚΑΣ ΧΙΟΝΙΟΥ: οι χιονοστιβάδες αυτές έχουν διάφορες ονομασίες ανάλογα με την υγρασία των στρωμάτων χιονιού, την επιφάνεια κάλυψης του πρανούς (βράχος, γαίες ή δέντρα), και το βάθος της ρωγμής.

   Ξηρές χιονοστιβάδες: σε αυτό το είδος τις χιονοστιβάδες, τα χαμηλά επίπεδα υγρασίας και τα εύθραυστα στρώματα του χιονιού προκαλούν αστοχία μέσω συγκεκριμένης γραμμής αστοχίας. Οι πυκνότητες των στρωμάτων είναι μεταξύ 100 και 300 kg/m3.

   Υγρές χιονοστιβάδες: Οι υγρές χιονοστιβάδες δημιουργούνται βάσει τριών βασικών μηχανισμών: 1- αύξηση του φορτίου με νέες βροχοπτώσεις, 2- αλλαγή της αντοχής κάποιου θαμμένου παλιού στρώματος λόγω του νερού, ή 3- με την λίπανση λόγω νερού κάποιας ολισθηρής επιφάνειας, η οποία μπορεί να είναι εν μέρει ή εξολοκλήρου διαπερατή από το νερό. Ενίοτε, η αστοχία επέρχεται μέσω ολόκληρου του καλύμματος του χιονιού με αποτέλεσμα την εμφάνιση του εδάφους μετά την χιονοστιβάδα. Ο τύπος αυτός της χιονοστιβάδας ονομάζεται “εδαφική χιονοστιβάδα” (“ground avalanche”).

Figure 2 - Dry slab avalanche: the "crown" of the slab is the fracture cutting the snow pack on the left side of the picture. A small slab is still present just below the crown, while wider slabs are visible in front of the tree. Source: www.thekyrgyzstanplan.com

ΧΑΛΑΡΕΣ ΧΙΟΝΟΣΤΙΒΑΔΕΣ: το ξηρό χιόνι έχει μικρή ή καθόλου συνοχή. Ξηρές χιονοστιβάδες σχηματίζονται κοντά στην επιφάνια και εξελίσσονται κοντά την επιφάνια χιονιού κατά μίμηση. Ξηρές χιονοστιβάδες είναι εύκολα αναγνωρίσιμες επειδή ξεκινούν από ένα σημείο και η εκτοπισμένη μάζα χιονιού δημιουργεί ένα τριγωνικό μοτίβο σε κάθοδο. Φυσικές ξηρές χιονοστιβάδες πυροδοτούνται από μια τοπική απώλεια από συνοχή εξαιτίας της μεταμόρφωσης του χιονιού ή την επίδραση του ήλιου ή της βροχής. Πολύ συχνά η μύηση είναι κοντά στις εμφανίσεις, οι οποίες δημιουργούν τοπικά υψηλές θερμοκρασίες χιονιού.

   Ξηρές χαλαρές χιονοστιβάδες: συνήθως διαμορφώνονται κάτω από κρύο, με συνθήκες σχετικά χωρίς άνεμο, οι οποίες ευνοούν μια χαμηλή πυκνότητα επιφανειακή στρώση χιονιού.

   Υγρές χαλαρές χιονοστιβάδες: μπορούν να λάβουν χώρα μετά από βαριά τήξη χιονιού, η οποία προκλήθηκε από τη θερμότητα του ήλιο, τη βροχή ή τη ζέστη που μεταφέρεται από θερμότερες επιφάνειες.

Figure 3 - Wet loose snow avalanche, with its classic pear-shape, developing just below trees on a rock outcrop. The localized snow melting is probably occurring at dark surfaces, such as trees and rocks, favoring snow pack instability. The phenomenon is quite widespread in the area, as many other loose avalanches can be seen over the entire slope. Source: www.juneauempire.com

ΥΓΡΕΣ ΧΙΟΝΟΣΤΙΒΑΔΕΣ: Στις υγρές χιονοστιβάδες η ροή του χιονιού είναι παρόμοια με τη λασπορροή λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε νερό. Οι πυκνότητες κορεσμένου χιονιού σε αποθέσεις λασπόχιονου μετρήθηκαν και υπερβαίνουν τα 1000 kg/m3 λόγω του συνδυασμού του νερού, του πάγου και του χιονιού και παρασύρουν γαίες ή βραχώδη υλικά. Συνήθως ο κορεσμός τους σε νερό είναι πλήρης ή μερικός. Η θερμοκρασία του χιονιού είναι 0 °C . Η συχνότητα σχηματισμού τους σε υψηλά γεωγραφικά πλάτη οφείλεται εν μέρει στην γρήγορη τήξη του χιονιού την Άνοιξη καθώς ο ήλιος παρέχει άμεση, έντονη ακτινοβολία στις μάζες του χιονιού που προηγουμένως είχαν εκτεθεί σε υψηλές θερμοκρασίες χωρίς ηλιακή ακτινοβολία.

Τα περισσότερα παραδείγματα των χιονοστιβάδων αυτών μπορούν να εντοπιστούν βόρεια Νορβηγία ή την Αλάσκα.

Εικόνα 4: Υγρή χιονοστιβάδα βρίσκεται κάτω από μια χαράδρα, σε ένα προσχωρηματικό μέρος, καλυμμένο από χιόνι. Είναι αξιοπρόσεκτο το πόσα "ρεύματα" δημιουργήθηκαν από την ροή του χιονιού στην πλαγιά, θυμίζοντας παρόμοιο μοτίβο ροής συντριμμιών. Η μεγάλη ποσότητα νερού στο χιόνι είναι υπεύθυνη για το ιδιαίτερο μοτίβο της. Πηγή: www.unis.no

ΞΗΡΕΣ ΧΙΟΝΟΣΤΙΒΑΔΕΣ ΚΑΙ ΘΡΥΜΜΑΤΙΣΜΕΝΕΣ ΧΙΟΝΟΣΤΙΒΑΔΕΣ: αν το περιεχόμενο της υγρασίας είναι χαμηλό, η πυκνότητα είναι περίπου 100 kg/m3 ή λιγότερο, η θερμοκρασία του χιονιού είναι λιγότερο από 0 °C και το βάθος του χιονιού είναι περισσότερο από 1 μ., τέτοιου τύπου χιονοστιβάδες μπορεί να συμβούν. Όταν ξεκινήσει η χιονοστιβάδα, ένα σύννεφο καπνού σχηματίζεται το οποίο περιέχει χιόνι και αέρα.

Ξηρές χιονοστιβάδες: σε αυτού του τύπου χιονοστιβάδας, υπάρχει ένα πυκνός πυρήνας χιονιού στο πάτο της κινούμενης μάζας. Υπολογίζεται ότι περίπου 1/3 του μήκους του πυρήνα είναι γεμάτο με σωματίδια χιονιού και περίπου τα 2/3 είναι αέρας. Στο σύννεφο καπνό, που μπορεί να σχηματιστεί από πάνω, μόνο περίπου 1% του διαστήματος είναι γεμάτο με σωματίδια χιονιού ενώ το υπόλοιπο 99% είναι αέρας. Επομένως, η πυκνότητα είναι περίπου 10 φορές ψιλότερη στον πυρήνα από ότι στο σύννεφο καπνού. Συνήθως το βάθος του πυρήνα είναι λιγότερο από 5 μέτρα, αλλά το βάθος του σύννεφου μπορεί να είναι δεκάδες μέτρα. Η επιβράδυνση είναι γρηγορότερη προς το τέλος της χιονοστιβάδας.

Θρυμματισμένες χιονοστιβάδες: στις οποίες ο πυκνός πυρήνας χιονιού στον πάτο είναι απών. Οποιαδήποτε γρήγορη ξηρή χιονοστιβάδα θα έχει ένα σκονισμένο ή σύννεφο σκόνης συνδεδεμένο με αυτή και τείνει να κάνει τη σκονισμένη χιονοστιβάδα και την ξηρή χιονοστιβάδα να φαίνονται οι ίδιες. Για να ξεχωρίσουμε τη σκονισμένη χιονοστιβάδα από την ξηρή χιονοστιβάδα, θα πρέπει να παρατηρηθεί το κοίτασμα, των καταστροφικών επιδράσεων, ή των ρεόμενων ιδιοτήτων του χιονιού για να διακρίνει την παρουσία ενός πυρήνα. Σε μια πραγματική σκονισμένη χιονοστιβάδα, σχεδόν όλα τα υλικά ανακόπτουν τις ταραγμένες δίνες. Συνήθως σχηματίζονται από το χιόνι, που πέφτει (ή μερικές φορές από παγωμένες χιονοστιβάδες) από απότομες χιονοπτώσεις. Η ταχύτητά τους μπορεί κάποιες φορές να είναι μεγαλύτερη από αυτή των ξηρών χιονοστιβάδων, αλλά επειδή η πυκνότητα είναι πολύ μικρότερη, η καταστροφική δύναμη τους είναι μικρότερη.