Οι πλημμύρες μπορούν να προβλεφθούν σε μεγάλο βαθμό χάρη στις σύγχρονες τεχνολογίες και επικοινωνίες, καθώς και στα στατιστικά δεδομένα που συλλέγονται. Υπάρχει λοιπόν η δυνατότητα να γνωρίζουμε εκ των προτέρων τον χρόνο, τη φύση και την έκταση των πλημμυρών.
Οι μετεωρολογικές συνθήκες παγκοσμίως παρακολουθούνται μέσω μετεωρολογικών δορυφόρων. Οι πληροφορίες που λαμβάνονται σχετικά με επικίνδυνα συμβάντα και φαινόμενα υπόκεινται σε επεξεργασία και η εξέλιξη της κατάστασης προβλέπεται βάσει των αντίστοιχων μοντέλων. Τα δεδομένα που προκύπτουν, σε συνδυασμό με τις πληροφορίες που λαμβάνονται από τις εθνικές υδρομετεωρολογικές υπηρεσίες, επιτρέπουν τη συλλογή στοιχείων για την πρόβλεψη των πλημμυρών. Οι μετεωρολογικές προβλέψεις, στις οποίες βασίζεται η πρόβλεψη των πλημμυρών, υποδηλώνουν μόνο την πιθανότητα βροχόπτωσης σε μεγάλη έκταση, όχι τη βεβαιότητα εκδήλωσης σε συγκεκριμένα μέρη.
Όσον αφορά τις ποτάμιες πλημμύρες, όσο μεγαλύτερο είναι το υδατόρευμα τόσο αυξάνεται η δυνατότητα πρόβλεψης της ανόδου της στάθμης των υδάτων σε μεγάλους ποταμούς όπως ο Δούναβης, ο Βόλγας, ο Ρήνος, ο Δνείπερος κ.λπ. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που εξελίσσεται αργά, με διάρκεια από αρκετές ώρες έως αρκετές μέρες. Αυτό επιτρέπει τη διαρκή παρακολούθηση και, ιδίως, προληπτικές ενέργειες. Αντιθέτως, η στάθμη των υδάτων σε μικρούς ποταμούς ή υδατορεύματα μπορεί να αυξηθεί πολύ γρήγορα, με αποτέλεσμα ο χρόνος παρέμβασης να είναι μειωμένος. Σε αυτές τις περιπτώσεις, δεν είναι πάντοτε εφικτό να προβλεφθεί η πλημμύρα, πόσο μάλλον ο ακριβής χρόνος και τόπος εκδήλωσης.
Η έκταση των πλημμυρών που προκαλούνται από χειμάρρους μπορεί να προβλεφθεί τουλάχιστον έναν μήνα πριν από την εκδήλωσή τους. Για τον σκοπό αυτό μετρείται το βάθος της χιονοκάλυψης, καθώς και η υγρασία του εδάφους, η θερμοκρασία κ.λπ.
Οι πλημμύρες που προκαλούνται από θυελλώδεις ανέμους μπορούν να προβλεφθούν από μία-δύο ώρες έως μία-δύο ημέρες προτού εκδηλωθούν.
Η πρόβλεψη πλημμύρας που οφείλεται σε τσουνάμι βασίζεται στον έγκαιρο προσδιορισμό του επίκεντρου και του μεγέθους του σεισμού. Με βάση αυτά τα δεδομένα, χρησιμοποιείται συγκεκριμένο μοντέλο για την πρόβλεψη και την προειδοποίηση όσων διατρέχουν κίνδυνο.
Κατά την πρόβλεψη των πλημμυρών σε μεμονωμένες περιοχές θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η φυσική κατάσταση των υδατορευμάτων όπως αυτή επηρεάζεται από αναχώματα, φράγματα, δεξαμενές ανύψωσης σε διώρυγες, κανάλια κ.λπ.
Οι σύγχρονες τεχνολογίες επιτρέπουν την ορθή πρόβλεψη των μετεωρολογικών συνθηκών και, σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα των εθνικών υδροτεχνικών υπηρεσιών, επιτρέπουν την πρόβλεψη της προέλευσης καθώς και της εξέλιξης και της έκτασης της πλημμύρας. Είναι λοιπόν εφικτή η αποφυγή του αιφνιδιασμού και του πανικού, καθώς και η λήψη και εφαρμογή μέτρων προστασίας του πληθυσμού και ασφάλειας, εφόσον απαιτείται.
