Από όλες τις πλημμύρες αυτές είναι οι πιο συχνές.
Οι γενικοί παράγοντες που επηρεάζουν τις ποτάμιες πλημμύρες είναι: η ένταση και η διάρκεια της βροχόπτωσης, η δυνατότητα των ποταμών και των χειμάρρων να αφήνουν να περνούν τα νερά, η κατάσταση της χερσαίας επιφάνειας – χώμα και βλάστηση, η τοπογραφία κ.λπ.
Οι ποτάμιες πλημμύρες δημιουργούνται στην ανώτερη κλίμακα του συστήματος βροχόπτωσης, όταν οι ικανότητες διαπερατότητας του μεγάλου αριθμού των μικρότερων παραποτάμων φτάνουν σταδιακά σε κορεσμό και ο μεγάλος όγκος του νερού συνήθως συλλέγεται και μεταφέρεται στον κύριο ποταμό.
Οι πλημμύρες αυτές μπορούν να χωριστούν σε δύο ομάδες, αναλόγως του τύπου της περιοχής της συλλογής των υδάτων και του μήκους του ποταμού:
– Η πρώτη ομάδα περιλαμβάνει πλημμύρες που προκαλούνται σε μεγάλου μήκους ποταμούς όπως ο Νείλος, ο Δούναβης, ο Ευφράτης, ο Μισισίπι, ο Ρήνος και άλλοι
– Η δεύτερη ομάδα περιλαμβάνει πλημμύρες που προκαλούνται σε ποταμούς με λεκάνη συλλογής υδάτων κυκλικού σχήματος, όπως στο Κονγκό.
Οι μεγάλοι σε μήκος ποταμοί ρέουν μέσα από επίπεδα εδάφη και η ταχύτητα ροής των υδάτων είναι χαμηλή. Το ίδιο ισχύει και για την δημιουργία της πλημμύρας. Η ανώτατη στάθμη των υδάτων επιτυγχάνεται πολύ αργά και στη συνέχεια εξασθενεί πολύ αργά για διάστημα μερικών ημερών ή και εβδομάδων. Συνήθως ο λόγος δημιουργίας της πλημμύρας είναι οι έντονες και παρατεταμένες βροχοπτώσεις σε άλλη περιοχή (συχνά και σε άλλες χώρες). Η κατάσταση περιπλέκεται ακόμα περισσότερο όταν οι ραγδαίες βροχοπτώσεις συνεχίζουν κατά μήκος του ποταμού. Οι πλημμύρες αυτές μπορούν να προβλεφθούν, συνήθως έχουν εποχιακό χαρακτήρα και αυτό επιτρέπει την ορθή οργάνωση για την μείωση των συνεπειών.
Στην περίπτωση ποταμών με λεκάνη συλλογής υδάτων κυκλικού σχήματος, μετά από ραγδαίες βροχοπτώσεις η ανώτατη στάθμη των υδάτων επιτυγχάνεται πολύ γρήγορα και μειώνεται επίσης πολύ γρήγορα. Οι πλημμύρες αυτές συνήθως προκαλούνται σε ποταμούς μικρού και μεσαίου μεγέθους. Συνήθως είναι πολύ πιο καταστροφικές λόγω μεγαλύτερης ταχύτητας των υδάτων.
Τα πιο πάνω παραδείγματα αναφέρονται σε μικρότερους ποταμούς με παρόμοια χαρακτηριστικά.