Μια από τις βάσεις για τον μετριασμό ενός τσουνάμι είναι η αξιολόγηση κινδύνου.
Μέσω αυτής της διαδικασίας, αναγνωρίζονται και χαρτογραφούνται ευάλωτες παράκτιες περιοχές και γίνεται κατανοητός ο πιθανός κίνδυνος προς τους ανθρώπους, που κατοικούν εκεί.
Η αξία της ενημέρωσης φάνηκε με δραματικό τρόπο στο Τσουνάμι του Ινδικού Ωκεανού. Τα περισσότερα θύματα δεν έλαβαν καμία προειδοποίηση – αλλά σώθηκαν χιλιάδες ζωές εκεί, όπου υπήρχε και χρησιμοποιήθηκε η γνώση για τα τσουνάμι.
Οι ειδικοί συζητούν ότι τα προειδοποιητικά συστήματα για τσουνάμι πρέπει να ενισχυθούν από εκστρατείες αφύπνισης του κοινού και σχέδια ανταπόκρισης σε έκτακτες ανάγκες εάν πρόκειται να είναι αποτελεσματικά. Οι προειδοποιήσεις έχουν ελάχιστη σημασία αν οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν πώς να ανταποκριθούν σε αυτές. Η ενημέρωση γίνεται πιο καίρια αν ο χρόνος προειδοποίησης είναι πολύ μικρός – ή αν δεν υπάρχει καθόλου χρόνος προειδοποίησης – στην οποία περίπτωση οι άνθρωποι πρέπει να γνωρίζουν πώς να αντιδράσουν άμεσα.
Η αξία της γνώσης των αυτοχθόνων επισημάνθηκε από νησιώτες στο Simuelue, οι οποίοι έχασαν μόνο επτά από τους 78,000 κατοίκους τους, παρόλο που το τσουνάμι του 2004 τους έπληξε μόλις οκτώ λεπτά μετά το σεισμό. Οι πληθυσμοί άλλων κοντινών παράκτιων περιοχών αποδεκατίστηκαν. Οι νησιώτες Simuelue κατάφεραν να μείνουν ζωντανοί μέσα από την προφορική τους ιστορία και τα μαθήματα που έλαβαν από ένα τσουνάμι, που τους κτύπησε το 1907 (γνωστό ως «σμονγκ»). Οι νησιώτες του Simuelue γνωρίζοντας πως ακριβώς έπρεπε να δράσουν, όταν κτύπησε το τσουνάμι, ενώ κάτοικοι άλλων παράκτιων περιοχών είχαν πεθάνει.
Ένα σχέδιο μετριασμού για τσουνάμι πρέπει να:
- Επιβεβαιώνει γρήγορα πιθανώς καταστρεπτικά τσουνάμι και να μειώνει τους λάθος συναγερμούς.
- Απευθύνεται στον μετριασμό των τοπικών τσουνάμι και στις ανάγκες των παράκτιων κατοίκων.
- Βελτιώνει το συντονισμό και την ανταλλαγή πληροφοριών ώστε να γίνεται καλύτερη χρήση των υφιστάμενων πόρων.
- Διατηρεί την ενίσχυση σε κρατικό και τοπικό επίπεδο για μακροπρόθεσμο κίνδυνο τσουνάμι.
- Βελτιώνει την επίγνωση και την ετοιμότητα των κοινοτήτων για τα τσουνάμι:
- Να βελτιώνει την επίγνωση των επηρεασμένων πληθυσμών.
- Να παρέχει χάρτες εκκένωσης από τα τσουνάμι.
- Να βελτιώνει τα προειδοποιητικά συστήματα για τα τσουνάμι.
- Να ενσωματώνει το σχεδιασμό για τσουνάμι σε κρατικά και ομοσπονδιακά προγράμματα μετριασμού όλων των κινδύνων.
Οι αρχές της πολιτικής άμυνας σε κάθε χώρα μπορούν να δημιουργήσουν προγράμματα επιμόρφωσης του κοινού αποτελούμενα από σεμινάρια και εργαστήρια για τους αρμόδιους κυβερνητικούς λειτουργούς, μπορούν να δημοσιεύσουν ενημερωτικά έντυπα για τους κινδύνους των τσουνάμι και μπορούν ακόμη να συντονιστούν με τα μέσα ενημέρωσης για την ανακοίνωση πληροφοριών για τα τσουνάμι. Άλλοι κυβερνητικοί οργανισμοί μπορούν επίσης να δράσουν για το μετριασμό μελλοντικών απωλειών από τα τσουνάμι. Για παράδειγμα, οι κυβερνητικοί οργανισμοί μπορούν να αναπτύξουν υγιείς πολιτικές παράκτιας διαχείρισης οι οποίες να συμπεριλαμβάνουν την υποδιαίρεση σε ζώνες και το σχεδιασμό για παράκτιες περιοχές που είναι επιρρεπείς σε τσουνάμι.
Εσωτερικά, οι κυβερνητικοί οργανισμοί μπορούν να αναδιοργανώσουν και να συντονίσουν τις λειτουργικές τους διαδικασίες και επικοινωνίες με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούν να ενεργούν αποτελεσματικά με την εμφάνιση της απειλής για τσουνάμι. Διαδικασίες σχετικές με προειδοποιήσεις για τσουνάμι πρέπει να αναθεωρούνται συχνά για τον καθορισμό και προσδιορισμό καλύτερων αντίστοιχων ευθυνών μεταξύ των διαφορετικών κυβερνητικών οργανισμών σε όλα τα επίπεδα.
Οι επιστημονικές οργανώσεις μπορούν να αναλάβουν την έρευνα και τη μελέτη της μηχανικής για την ανάπτυξη ζωνών εκκένωσης ή κατευθυντήριων γραμμών μηχανικής για την κατασκευή παράκτιων διαρθρώσεων. Τα οπτικοακουστικά μέσα μπορούν να ετοιμαστούν για την επιμόρφωση παιδιών στα σχολεία και του κοινού γενικότερα. Έντυπα και ενημερωτικά φυλλάδια μπορούν να τυπωθούν περιγράφοντας το προειδοποιητικό σύστημα τσουνάμι και τι πρέπει να κάνει το κοινό σε περίπτωση προειδοποίησης για τσουνάμι.
Το φυσικό περιβάλλον μπορεί να παρέχει προστασία από τα τσουνάμι και η περιβαλλοντική καταστροφή για χάριν της ανάπτυξης μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για τσουνάμι στις παράκτιες κοινότητες. Τα τροπικά παράκτια οικοσυστήματα έχουν πολύπλοκους φυσικούς μηχανισμούς ασφάλειας που τα βοηθούν να επιβιώσουν από τα σφοδρά κύματα των τυφώνων και των τσουνάμι, όπως οι κοραλλιογενείς ύφαλοι (όντας ισοδύναμοι με φυσικά αναχώματα) οι οποίοι προκαλούν τη θραύση των κυμάτων υπεράκτια και τους επιτρέπουν να διασκορπίσουν το μεγαλύτερο μέρος της καταστροφικής τους ενέργειας πριν να φτάσουν στην ακτή.
Τα μαγκρόβια δάση δρουν επίσης ως φυσικοί αποσβεστήρες κρούσεων, «απορροφώντας την καταστροφική κυματική ενέργεια και απομονώνοντας τη διάβρωση». Συστήματα βάλτων, παλιρροιακά στόμια εισόδου και μαγκρόβια κανάλια βοηθούν επίσης στον περιορισμό της έκτασης του κατακλυσμού από νερά πλημμύρων και καθιστούν πιο εύκολη και πιο γρήγορη τη στράγγιση τους.
Τοποθεσίες που είχαν υγιείς κοραλλιογενείς υφάλους και άθικτα μαγκρόβια πλήγηκαν σε λιγότερο άσχημο βαθμό κατά τη διάρκεια του Τσουνάμι του 2004 από ότι τόποι όπου οι ύφαλοι είχαν καταστραφεί και τα μαγκρόβια ξεριζωθεί και αντικατασταθεί με παραλιακά ξενοδοχεία και φάρμες γαρίδων.
Εντούτοις, υπήρξε διαδεδομένη καταστροφή φυσικών παράκτιων οικότοπων ώστε να γίνει χώρος για αστική ανάπτυξη, αύξηση του πληθυσμού, βιομηχανία, υδατοκαλλιέργειες, γεωργία και τουρισμό.
Το Παγκόσμιο Ταμείο Προστασίας της Φύσης (WWF, http://www.worldwildlife.org) έχει εισηγηθεί οι στρατηγικές μετριασμού των τσουνάμι να λαμβάνουν υπόψη την:
- Αποκατάσταση και επαναφορά υποβαθμισμένων παράκτιων οικοσυστημάτων που βοηθούν στην προστασία ενάντια στα κύματα καταιγίδων, ειδικά παράκτιων ελών και δασών, μαγκρόβιων και κοραλλιογενών υφάλων.
- Υιοθέτηση ολοκληρωμένης διαχείρισης παράκτιων ζωνών, συμπεριλαμβανομένης της υποδιαίρεσης σε ζώνες και την υποχρεωτική παράκτια υποχώρηση. Για παράδειγμα, δεν θα επιτρέπεται να κτίζονται ξενοδοχεία μέσα σε μια ζώνη ασφάλειας από το σημείο υψηλής παλίρροιας.
- Αυστηρή εφαρμογή σχεδιασμού και πολιτικών για τη χρήση της γης και των παράκτιων περιοχών, συμπεριλαμβανομένων των αξιολογήσεων των κινδύνων από φυσικές καταστροφές.
- Εφαρμογή κινήτρων ώστε να διασφαλιστεί ότι οι ευαίσθητες εγκαταστάσεις θα κτίζονται μακριά από περιοχές με υψηλό κίνδυνο.
- Αξιολόγηση κινδύνου που βοηθά στη μείωση της ευπάθειας της παράκτιας ανάπτυξης.